Travma Sonrası Uyumsuz İnançlar Ölçeğinin Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesiEmre Han Alpay1, Feyruz Usluoğlu21Mersin Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Mersin
2Toros Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Mersin
GİRİŞ ve AMAÇ: Yapılan çalışmalar, travma sonrası uyumsuz bilişlerin travma sonrası stres belirtileri ve depresyonla yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu araştırmanın amacı, Travma Sonrası Uyumsuz İnançlar Ölçeğinin (TSUİÖ) Türkçe formunun psikometrik özelliklerini incelemektir.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Çalışmanın verileri, 6 Şubat 2023 depremlerinden etkilenen bölgelerde yaşayan 338 yetişkinden (Ort. yaş = 32.95, SS = 11.43; %56.2 kadın) toplanmıştır. Katılımcılar TSUİÖ’nün yanı sıra Uluslararası Travma Anketi ve Uluslararası Depresyon Anketi’ni doldurmuştur.
BULGULAR: Ölçeğin yapı geçerliği doğrulayıcı faktör analizi ile sınanmış ve tek faktörlü model zayıf uyum gösterirken, üç faktörlü modelin (Zarar Tehdidi, Öz-Değer ve Yargı, Başkalarının Güvenilirliği) iyi düzeyde uyum indekslerine sahip olduğu bulunmuştur. Ölçeğin ölçüt-bağıntılı geçerliği, travma sonrası stres ve depresif belirtilerle pozitif ilişkiler göstermesiyle desteklenmiştir. Güvenirlik analizlerinde Cronbach alfa, madde-toplam korelasyonları ve Spearman-Brown iki-yarım katsayıları incelenmiş ve ölçeğin toplam puan ile alt boyutlar düzeyinde kabul edilebilir–yüksek aralıkta iç tutarlılığa sahip olduğu belirlenmiştir.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Bulgular, TSUİÖ’nün Türkçe formunun özgün üç boyutlu yapıyı iyi yansıttığını ve TSSB ile depresyon belirtileriyle beklenen yönde ilişkiler gösterdiğini ortaya koymaktadır. Özellikle Zarar Tehdidi boyutunun psikopatolojiyle daha güçlü ilişkileri, travma sonrası “sarsılmış varsayımlar”ın klinik önemini desteklemektedir. Sonuç olarak, TSUİÖ’nün Türkçe formu travma sonrası uyumsuz bilişlerin değerlendirilmesinde geçerli ve güvenilir bir araç olup, klinik tanılama, tedavi planlama ve terapotik ilerlemenin izlenmesinde kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: Travma, uyumsuz inançlar, psikometrik değerlendirme, TSSB, depresyon
Psychometric Properties of the Turkish Version of the Posttraumatic Maladaptive Beliefs ScaleEmre Han Alpay1, Feyruz Usluoğlu21Department of Psychology, Mersin University, Mersin, Türkiye
2Department of Psychology, Toros University, Mersin, Türkiye
INTRODUCTION: Previous studies have shown that maladaptive cognitions following trauma are closely associated with post-traumatic stress symptoms and depression. The aim of the present study was to examine the psychometric properties of the Turkish version of the Posttraumatic Maladaptive Beliefs Scale (PTMBS).
METHODS: Data were collected from 338 adults (M age = 32.95, SD = 11.43; 56.2% female) residing in regions affected by the February 6, 2023 earthquakes in Türkiye. Participants completed the PTMBS along with the International Trauma Questionnaire and the International Depression Questionnaire.
RESULTS: Confirmatory factor analysis indicated that the one-factor model showed poor fit, whereas the three-factor model (Threat of Harm, Self-Worth and Judgment, Reliability of Others) demonstrated good fit indices. Criterion validity was supported by significant positive correlations of the scale with post-traumatic stress and depressive symptoms. Reliability analyses, including Cronbach’s alpha, item–total correlations, and Spearman–Brown split-half coefficients, indicated acceptable to high internal consistency for the total and dimension scores.
DISCUSSION AND CONCLUSION: Findings demonstrate that the Turkish version of the PTMBS adequately reflects the original three-dimensional structure and shows the expected associations with PTSD and depression symptoms. In particular, the stronger associations of the Threat of Harm subscale with psychopathology highlight the clinical relevance of “shattered assumptions” following trauma. In conclusion, the Turkish PTMBS is a valid and reliable tool for assessing maladaptive cognitions after trauma and can be used for clinical diagnosis, treatment planning, and monitoring therapeutic progress.
Keywords: Trauma, maladaptive beliefs, psychometric evaluation, PTSD, depression
Sorumlu Yazar: Emre Han Alpay, Türkiye
|
|
Yazdır
Alıntıyı İndir
RIS
E-Postala
Paylaş
Yazara e-posta gönder
PubMed